Cıvata uzunluğu dişin metrik olup olmadığına göre, tam veya yarım diş olup olmadığına ve uzunluğu ile kalınlığına göre sınıflanır. Cıvata uzunluğu genelde, kafası dahil edilmeden yapılan ölçüme göredir. Vidalarda genelde kafaları da dahil edilir.
Buna göre 10’luk M8 bir cıvata, 10 cm uzunluğunda metrik dişi olan, 8 mm kalınlığında bir civatadır. Metrik diş haricinde, imperyal, ince diş, parmak diş, NPT, diş ölçüleri mevcuttur. Bunlar genel mekanik haricinde su tesisatlarında, Amerikan-İngiliz malı ürünlerde kullanılır. İnce dişler sarsıntıya bağlı gevşemesi olası yerlerde tercih edilir. Cıvata ve vidaların gevşememesi için Loctite 243 ve 270 gibi ürünler kullanılabilir.
Cıvata, vida ve somunlar için bir diğer klasifikasyon kullanılan malzeme ile ilgilidir. Marin uygulamalarda, paslanma ve korozyona engel olmak için paslanmaz ürünler tercih edilir. Bunlar da genelde 304 ve 316’dır. Daha az miktarda pirinç kullanılır. Bronz cıvata ve vidalar günümüz pratiğinde hemen hemen hiç kullanılmaz.
Paslanmaz Çelik
Piyasada paslanmaz çelik (stainless steel) olarak bulunan malzemeler, deniz ve marin uygulamalarında yaygın olarak kullanılırlar. Farklı alt tipleri, endüstrinin farklı alanlarında kullanılır. Tüm diğer çeliklerde olduğu gibi paslanmaz çeliğin de ana maddesi demirdir (Fe). Paslanmaz özelliklere sahip olması için en az %13 oranında krom (Cr) içermelidir. Bunlar 400 serisidir ve çoğunlukla evlerde, mutfaklarda kullanılır. Krom oranı %18’e çıkartılıp, %8 Nikel (Ni) ile takviye edildiğinde 304 serisi elde edilir. Piyasada 18/8 diye de bilinir. Daha ucuz olduğu için tercih edilir, elektroliz özelliği vardır. Mıknatıs ile az da olsa çekim oluşur. Su ile temasta güvenilir ancak deniz suyuna çok dirençli değildir. 304 serisine %3 Molibden (Mo) eklenirse 316 serisi elde edilir. Deniz suyuna direnci en yüksek paslanmazdır. Diğer muadillere göre oldukça pahalıdır. Hem 304 hem de 316’da karbon miktarı %0,08’dir. Karbon kaynak uygulamalarında, özellikle kaynak bileşkelerinde kromkarbür oluşumuna yol açacağı için, paslanma oluşabilir. Bunun önüne geçmek için daha düşük oranda (%0,03) karbon içeren alaşımlar oluşturulmuştur. Bunlar 316L (Low Carbon) adıyla bilinirler. Özellikle de kaynak ihtiyacı olan, örneğin su tankları ve vardavela gibi yerlerde kullanılır.
Vidalar (ağaç vidası, saç vidası)
Vida başları düz ağız, yıldız, alyen başlı (limbus) olarak sıkılması/açılması için kullanılan alete göre sınıflanır. Aynı zamanda şekline göre, cıvata başlı, havşa başlı veya mercimek başlı olarak da değerlendirilir. Vidaların diğer bir sınıflaması dişlerinin tüm vida boyunca (tam diş) veya sadece yarısı boyunca (yarım diş) olup olmamasına göredir. Bundan başka kullanılan malzmeme (paslanmaz, sarı veya çelik) de isimlendirmeye dahil edilir. Tiplerine göre vidalar, saç vidası, ağaç vidası ve trifon olarak sınıflandırılabilir.
Somunlar
Özellikle sarsıntı ile gevşemesi söz konusu olduğunda, civataların kontra bir somunla sıkılması uygun olur. Teflon somunlarda bu amaca hizmet eder. Teflon somunların elle sıkılamayacağı ve bir kere kullanılıp söküldükten sonra büyük oranda özelliğini kaybedeceği akılda tutulmalıdır. Sarsıntıya bağlı somunların gevşemesine engel olmak için yaylı veya tel rondela da kullanılabilir.
Yeni yorum ekle