Demirleme, Bağlanma ve Yanaşmalar Fasikülü, içindekiler

 

Kıçtan Kara

Kıçtan Kara

Son güncelleme: 08/01/17
Contributors: Cem Eğrikavuk, Hakan Tiryaki, Mehmet Erem

Bizim sularda en yaygın olarak kullanılan demirleme-yanaşma tiplerinden birisidir. Akdeniz gibi gelgitlerin az olduğu ve sıkışık koylar ve limanlarda tercih edilen uygulamadır.
Ege ve Akdeniz’de gündüzleri hakim olan meltemin güneş batışı ve hava kararması ile şiddetini azaltması ve sabaha karşı yönünü tamamen değiştirmesi sebebiyle tekneler, kafalarını rüzgara çevirip, demirin merkezde olduğu bir dairede dönerler. Bu esnada, zincir zeminde kollarından bir ya da birkaçı dışarıda kalan balıkçı demiri veya 4 kollu gibi demirlere takılıp taramaya yol açabilirler. Güney sahillerinde baştan demir atıp kıçtan sahile bağlanmanın başlıca sebeplerinden birisi de budur. 
Aynı yaklaşımın bir diğer sebebi de, bizim kıyılarda hızla derinleşen koylardır. Eğimi fazla olan zeminlerde alargada kalmaktan kaçınmak için kıçtan alınan koltuk ile demirin her zaman daha sığ sulara doğru çekilmesi ve derine doğru yuvarlanmasının önüne geçilmiş olur. 

Yanaşma Öncesi

1- Planlamanızı iyi yapın. Alargada kalmak için demir sermeye kıyasla, ırgattaki kişi ile dümenci arasındaki uyum ve zamanlama, alargada kalmaya kıyasla, bu manevrada daha da önem kazanır.

2- Donanımı tanımak, teknenin  hareket kabiliyeti ile ataletini hesaplamak önemlidir. Kaç metre zincir var? Koltuk halatları kaçar metre? 

3- Kıç koltuklarınızı ve usturmaçalarınızı henüz manevraya başlamadan hazır edin.

4- Rüzgarı hesaplayın. Kafadan geldiğinde daha yavaş, kıçtan geldiğinde daha devirli kullanmaktan kaçınmayın. Birçok kez en zorlayıcı olanı yandan geldiği durumdur.

5- Tornistan basmadan önce uzanıp suda yüzen bir halat olup olmadığına bakınız. Arkadan çekilen dinginin halatı pervaneye en çok dolanan halattır! 

6- Teknenin kıçında çekilen dingiyi başa alın. Bunun için en iyi zaman, teknenin üstünde yol olmadığı tam tornistana geçerken oluşan aralıktır. 

7- Tornistanda teknenin dümen dinlemesi ancak üzerinde yol varsa mümkündür. Bir şekilde manevra kesintiye uğrarsa, tekrar tornistan basacaksanız, pervane etkisiyle teknenin kıçının atacağını hesaplayın.

8- İskeleye ya da rıhtıma bağlanmak sizi bekleyen bir profesyonelin olduğu durumlar nispeten kolaydır, yoksa bir yabancıdan rica etmek gerekebilir. Başkalarının attığı bağları, profesyonel bile olsalar, her iş bitip sahile çıktığınızda mutlaka kontrol edin.

9- Eğer sahilde yardım edecek kimse yoksa, iyice yanaşıp birisinin rıhtıma ya da iskeleye çıkması gerekebilir. Olası yaslanmalar için kıça bağlı bir balon usturmaçayı hazırlayın.

10- Eğer uzun bir koltukla kimsenin olmadığı bir sahile bağlanıyorsanız, uzun koltuğu hazırlayın, rodasını açın, düzenli olduğuna dikkat edin. Bir ucunu uygun yerden dışarı çıkartıp, diğer ucunu mutlaka tespit edin.

11- Sahile yüzerek çıkacaksanız mutlaka ayakkabı veya terlik giyin.

12- Dingiyle çıkacaksanız sahile çıktığınızda önce dingiyi sağlama alın. 

13- Her zaman rüzgarüstü koltuğu önce bağlayın. 

14-  Kıç koltuklarının bir uçları tekneye bağlı olmalıdır. Diğer ucu verirken uygun yerden çıktığına, etraf vardavela ve/veya başka unsurlara takılmayacağını kontrol edin.

15- Çapanın yere değmesini istediğiniz noktayı beliirleyin. Nispeten sığ koylarda bu karadan belirli bir mesafe olabilir. 3-4 tekne boyu genelde uygun bir mesafedir, ama su altına tonoz vs... varsa değerlendirilmeli. Derin koylarda ise çapayı belirli bir derinliğe tutturmak hedef olabilir. Irgat gücünüze göre bazı Göcek koylarında 20-25 metreyi bile göze almak gerekebiliyor.
 

Yanaşırken

1- Sık yapılan hata: Kıçtan kara yapacak. Tornistanla geliyor. Demirin yere değmesini istediği noktayı belirlemiş. İster derinlik olarak, ister karadan mesafe olarak. Tam o noktada çapayı indirmeye başlıyor. O çapa yere inene kadar tekne epey bir yol alıyor. Çapa tutana kadar bi miktar daha... Hele bir de kavelatayı gevşetmek yerine ırgat motoruyla indiriyorsa...

2- Başka bir türü:Çapayı tutturmak istediği noktaya geliyor. Duruyor. Çapayı indirip tornistan veriyor. Sütlimansa sorun yok, yandan esen rüzgarda sonuç malum.

3- Tornista manevrasına çapanın yere değmesini istediğiniz yerin çok önünden başlayın. Tekne yollansın, o noktaya geldiğinizde kontrol sizde olsun.

4- Çapayı, daha tornistana başlarken uygun derinliğe indirin. Hedeflediğiniz derinlikten 1-2 metre kısa olabilir. Hedeflediğiniz noktaya yaklaşırken devamını bırakmaya başlayın.

5- Deplasmanı büyük, ağır teknelerde, koltuğun boşunu elle almakta zorlanıyorsanız, motor kuvvetinden yararlanın. Tornistan yarım yol basılıyken, kıç koltuğun boşunu almak, voltalayıp bağladıktan sonra motoru boşa aldığınızda koltuğun gerileceğini göreceksiniz.

6- Koltukların hepsini bağladıktan sonra demirin de boşunu alın. Eğer sağlam tutunduysa, bir süre sonra gerilecektir. Eğer tarıyorsa, devamlı olarak çekmeye rağmen bir türlü gerilemez. 

7- Tekneyi hemen terk etmeyin. Bir süre tarayıp taramadığına bakın. Bunun için en uygun gözlem boşalan koltuk halatlarını takip etmektir.

8- Gerekirse demiri alıp tekrar çıkmak ve tüm manevrayı tekrarlamaktan çekinmeyin.

Demiri atıp geri geri tam iskeleye yanaşacakken, zincirin bitmesi herkesin başına gelebilecek sevimsiz bir olaydır. Manevrayı kesip, tüm zinciri toplayıp, dışarı çıkıp tekrar atmak bir çözümdür. Bir diğer pratik çözüm ise, zinciri ırgattan çıkartıp, hırça mapası bağlantısındaki kilidi açıp ucuna izbarço ile bağlanacak kalın ve yeterli uzunluktaki bir halatla beraber boş koymaktır. Manevrayı tekrarlamaya gerek kalmaz, zincir serilmiş olur, uzun halat ile esneme sağlanmış olur. Birçok soruna cevap pratik bir çözümdür. 
 

Çıkarken

Çıkarken yapılacaklar girerken yapılacakların tam tersidir, ancak birkaç küçük husus.
1-Rüzgarüstü koltuk veya açmazlar en son çözülür. Diğerlerini önceden boşlayın. Koltukların doblin olması tekne içinden çözülüp, alınmasını kolaylaştırır. Bir diğer kişinin pontonda veya rıhtımda beklemesine gerek kalmaz. 
2-Eğer rüzgar yandan bastırıyorsa ve sertse, yavaş çeken ırgatlarda sadece onun hızıyla çıkmaya çalışmayın. Motorla basıp hızla sıkışık yeri terk edin. 
3-Botun rüzgaraltında kalıp, diğer tekne ve onun zinciriyle çapariz yapması sık karşılaşılan bir durumdur. Çıkmadan botu neta edin.
4-Usturmaçaları ayarlayın. Çıkış veya girişte zor durumlar için serbest bir balon usturmaçanın, güvertede el altında bulundurulması her zaman çok yararlıdır. 

Bir limana nasıl girildiyse, öyle çıkılır…

Limanlarda Bağlanma ve Tonozlar

Kıçtankara sadece ıssız koylarda yapılan bir uygulama değildir. Özellikle Akdeniz ve Ege’de birçok liman ve barınağa yanaşmada kullanılan standart uygulamadır. Marinalarda demir atılmadan, sabit tonoz düzeneğine bağlı halatlardan yararlanılır.

Güneydeki marina ve iskelelerde giren-çıkan teknelere çapariz yapmaması için ayrıca şamandıra kullanılmaz. Tonoz halatları, uzun tutularak, iskeleye volta edilir. Tekne yerine yerleştikten, koltuklar sahile verildikten sonra tonoz halatı başa götürülür ve boşu alınır. Rüzgarın yandan bastığı durumlarda bu ameliyenin hızlı bir şekilde yapılması gerekebilir, önceden hazırlıklı olmak uygundur. 

Büyük teknelerde, marina botları tonoz halatını önceden karaya çıkıp alarak, teknenin başına getirirler. Bu manevrayı önemli ölçüde kolaylaştıran bir uygulamadır.

Bazı çok derin marinalarda, tonoz halatının boşunu elle almak mümkün olmayabilir. Böyle durumlarda, tekne nispeten açıkta tutularak, tonoz halatı volta edilir ve kıç koltuklarının boşu, tornistanda yol vererek, motor yardımıyla yapılır.

Bununla beraber İstanbul Boğaz’ı ve benzeri dalgalı demir yerlerinde ağır şamandıralar ve bunları zemine bağlayan apiko zincir sistemleri kullanılır. Yanaşma sırasında çapariz yaratmakla beraber halata binen yük için amortisman görevi görerek, hem zemindeki hem de teknede güverte üstü bağlantıları zorlamazlar. 

Üçüncü tip tonoz sistemleri, daha geniş yer imkanı olan, rüzgarın yön değiştirmesi ile teknenin kendi etrafında serbestçe dönmesine izin veren sistemlerdir. Teknenin dönmesiyle su altı sisteminde sorun yaratılmaması için ağır fırdöndü şarttır. Fırdöndülerin çeker yükü aynı kalınlıkta zincirden ve baklasından çok daha az olduğu için en az 2 katı büyük olanları tercih edilmelidir. Şamandıralar küçük olup, tekneye alınırlar. 

Bir diğer tip sistemde, tekneler yine birbirlerine paralel ama sahilden uzak önlü arkalı tonoz şamandıralarına bağlanırlar. Teknenin kendi etrafında dönmesi söz konusu olmadığı için fırdöndü uygulanmaz. 

Yandan Rüzgar !

Güney sahillerinde yüksek yamaçlardan gelen kaçaklar ve sert civarnalar demirde kalan  herkesi rahatsız eder. Kısa sürmelerine rağmen, oldukça sert esmeleri sebebiyle rahatsızlık verirler. 
Kıçtan sahile bağlanmış tekneler, rüzgara paralel iseler hele de aldıkları koltuk rüzgar üstündeyse rahat ederler. Ancak teknelerin bordasından gelen böyle sert rüzgarlarda hem kıç koltuğa ama daha da fazla demire yük binmesi taramaya sebebiyet verir. Bu durumda, kıç koltuk teknenin başına götürülerek, teknenin kafasının rüzgara doğru dönmesi sağlanır.   Demire binen yük paylaştırılmış olur. 
Ancak bu işlem diğer teknelerin de benzer bir uygulama yaptığı durumlarda mantıklı bir yaklaşımdır. Yandaki büyük teknelerden alınan açmazlar, demire binen yükü azaltmada yararlı olabilir. 
Bütün bu önlemlere rağmen demir tarıyorsa, demir alıp çıkmak gerekir. Genelde yüksek yamaçlardan inerek sahilde çok sert esen bu kaçaklar, koydan çıkıp açıkdenize seyredince etkilerini kaybederler.

Yeni yorum ekle
Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.
CAPTCHA
This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.