Navigasyon Fasikülü, içindekiler

 

Mesafe

Son güncelleme: 23/01/18
Contributors: cpt.zeybek

MESAFE (Distance):

  • Tarihçe:

İlk insanlar ölçülerinde bir takım doğal ölçü birimleri kullanıyorlardı. Bunlar; parmak eni, karış, ayak uzunluğu, dirsekten orta parmağa kadar olan uzunluk veya bir veya ekseri iki adım uzunluğunu birim uzunluk olarak almışlardı. Ancak, bu ilk ölçülerin ülkeden ülkeye ve insandan insana değişiklikler gösterdiği aşigardır.

 

Tarihçe dedikya, isterseniz biraz da işin ilklerine girip sonra da günümüze bağlayalım;

 

Eski Yunan uygarlığında Olimpic Stadyum’un uzunluğu ölçü birimi olarak alınmıştı ve buna ‘’1 Stadium’’ denmişti. 1 Stadium, 600 Yunan Ayak Ölçüsüne (Feet) ve bu da 607.9 US (Amerikan) Feet’e eş değer gelmişti. Yaklaşık olarak bugünkü 1 Deniz Mil’inin (Nautical Mile) 10’da 1’idir. Bir Akdeniz Mili olarak da 4035.42 US Feet’i uzunluk olarak alınmıştır.

 

Romalılar bu ölçüleri kendilerine göre değiştirerek, 1 Roma Stadium’u 100 Kulaç ve bu da 625 Roma Feet’i veya 606.3 US Feet’i olarak kabul edilmişti.

 

1 Stadium, yaklaşık olarak bugün kullanılan ve 1 Deniz Mili’nin 10’da 1’i olan 1 Gomina (Cable) uzunluğudur. Aynı zamanda bu bir İngiliz bahriyelisinin 608 Feet’idir.

 

Türkiye’de 1000 anlamına gelen ‘’mil’’ kelimesi, Latince’de 1000 anlamına gelen ‘’Mille’’ kelimesinden gelmiş ve Romalı’larca, 1 Romalı askerinin 1000 adımı olarak kullanılmıştır. Yani; 1 Roma Mili 4858.59 US feet olmuş olur.

 

1 Arab Mili ise 6000 Arab Feet’i veya bugünkü 1.03 Deniz Mili’idi.

 

Eskiden kullanılan Deniz Mili karada kullanılan mil ile ilgili bir uzunluktu. Yer ölçüsü ile ilgisi yoktu. Haritalar basılmaya başlandıktan sonra haritalar üzerinde 1 mil ölçeği göstermek gerekçesiyle, Tüm bu değişken ölçülere rağmen aynı uzunlukta 1 mil kabul etmek zorunlu hale geldi. 1 Enlem derecesi 44.5 deniz milinden 87.5 deniz miline kadar çeşitli ölçülerde kullanılıyordu. Colombus ve Magellan bu değeri 45.3 olarak kullandılar. Ancak, yer yüzeyinde 1 derece uzunluğu bu değerden 33% oranında daha fazlaydı.

 

Ptolemy’nin Almagest adlı eserinde ise daha sonralarında 1 dereceye karşılık olarak 62 Roma mili kullanılmıştı. Aynı kitabın 1466 yılı baskısındaki Nicolaus Germanus tarafından çizilen Güney Asya haritasında 1 derece 60 Roma mili olarak gösterilmiştir.

 

60 Roma mili’nin 1 derece enlem uzunluğunu göstermesinin hatalı olduğu daha sonralarda anlaşılmıştır. 1730 yılında her grup kendi ölçülerini kullanmakta direnince; daha kısa olanı ‘’Kara mili’’ (Land mile veya Statute mile) olarak alındı. Uzun olanı ise ‘’Deniz mili’’ (Nautical mile) olarak denizde kullanılmaya başlanıldı.

 

Nihayet 1875 yılında ‘’metre’’ (39.37 US inches – Amerikan pusu) ölçüsü kabul edildi. Bunun neticesi olarak 1929 yılında ‘’uluslar arası Hidrografik Büro’’ (International Hydrographic Bureau) deniz milinin standart değerini 1852 metre (6076.10333 US feet) olarak kabul etti. Bugün denizci tüm toplum/milletler bu değeri kullanmaktadırlar

 

  • Geçerli Mil ve Çeşitleri:

Navigasyonda mesafe ölçümünde kullanılan ölçü ‘’Deniz mili’’dir. Bu sebeple iki mevki arasındaki mesafe, bu iki mevki arasındaki ölçülen deniz mili kadar olan uzunluktur ve kerte hattı veya büyük daire üzerinde ölçülür. Yer yüzünde iki mevki arasındaki en kısa mesafe, bu iki mevkiden geçen ‘’büyük daire’’ mesafesidir.

 

*Kara Mili (Land Mile veya Statute Mile);

İngiliz Kraliçesi tarafından 1 Kara mili 5280 ft (kadem) olarak kabul edilmiştir. Yer Ekvatorunun uzunluğu 24802.18 Kara milidir.

 

*Coğrafi Mil (Geographical mile):

Yer Ekvatoru üzerinde Yer Merkezinden 1 dakikalık yayın uzunluğu 6087.2 ft olup, adına ‘’Coğrafi mil’’ denir.

 

*Deniz Mili (Nautical mile veya Sea mile):

Coğrafi enlemler arasındaki fark 1 dakika olan iki mevkiden geçen meridyen yayının boyudur. Diğer bir deyimle 1’ lık meridyen boyudur. Yer’in bir elipsoit şeklinde olmasından dolayı 1 dakikalık meridyen yaylarının uzunluğu (Şekil-1) kutupta AB=6107.8 ft, ve ekvatorda A’B’=6046.4 ft’dir. Haliyle 1 dakikalık yay uzunluğu kutupta ekvatorunkinden 61.4 ft=18.72mt daha fazladır. İşte bu sebepten dolayı meridyen ortalaması olarak, Lat. 450 de 1’ lık meridyen uzunluğu 6076.7 ft (uygulamada 6080 ft) olarak ve bu uzunluk 1 Deniz Mili şeklinde kabul görmüştür. Bu değer Ekvator üzerindeki 1’ lık yay uzunluğuna çok yakın bir değerdir.

Navigasyon hesaplarında, 1 Deniz mili=6080 ft veya Yer’in merkezindeki 1’ lık açının meridyen üzerindeki uzunluğu 1 Deniz mili olarak değerlendirilir ve mesafe birimi olarak kabul edilir.

 

 

 

 

 

 

 

 

Şekil-1

 

  • İngiliz Mesafe Ölçüleri ve Metrik Sistemde Karşılıkları:

İsterseniz mesafe konusunu bugün denizlerde kullandığımız ölçü sistemlerinin daha rahat algıladığımız metrik sistemlerle karşılaştırmasını yaparak sonlandıralım.

 

1 linye = 1/8 pus = 3.2 mm

1 pus = 1 inch = 2.54 cm = 1 parmak = 8 linye

1 Kadem = 1 ft = 12 pus = 30.5 cm = 1 ayak

1 yarda = 1 yard = 3 ft = 36 pus (inch) = 91.5 cm

1 kulaç = 2 yard = 6 ft = 1 fathom = 183 cm

1 gomina = 608 ft = 101 fathom = 202 yard = 185 mt

10 gomina = 1 nautical mile = 6080 ft = 1013 fathom = 2026.7 yard = 1852.3 mt

1 league (leg) = 1 fersah = 3 Nautical Mile

 

1 Kara mili = 5280 ft = 1760 yard = 1610 mt = 8 furlong = 320 prch

1 furlong = 40 perch

1 perch = 16.5 ft

 

NOT:

  • 1 Deniz mili 1 Kara Milinden 1/7 oranında büyüktür.
  • 7 Deniz Mili = 8 Kara Milidir
  • 13 Deniz Mili = 15 Kara Milidir.
Yeni yorum ekle
Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.
CAPTCHA
This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.